ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ

Τι είναι τα βιώσιμα ψαρικά και πώς τα εντοπίζω;

Βιώσιμα ψαρικά είναι αυτά που αλιεύθηκαν με τρόπο που διαφαλίζει τη μακροπρόθεσμη διατήρηση των πολύτιμων θαλάσσιων πόρων. Δεν υπάρχει τίποτα πιο απλό από την υπεύθυνη επιλογή ψαρικών. Με τη βοήθεια του Fish Guide μαθαίνουμε πώς να επλέγουμε ψαρικά με τον σωστό τρόπο, συμβάλλοντας έτσι στην προστασία των θαλασσών μας!

Αναφορικά με τα εγχώρια ψαρικά, το Fish Guide μας βοηθά να επιλέγουμε βιώσιμα ψαρικά, τα οποία:

  • αλιεύτηκαν με νόμιμες μεθόδους και φιλικά προς το περιβάλλον αλιευτικά εργαλεία
  • είναι στο σωστό μήκος, και άρα στη σωστή ηλικία, δηλαδή πρόλαβαν να αναπαραχθούν και να αφήσουν απογόνους.
  • αλιεύτηκαν εκτός της περιόδους της αναπαραγωγής τους (π.χ. δεν συνίσταται να καταναλώνονται μπαρμπούνια τον Μάιο, οπότε και αναπαράγονται ή εάν είναι μικρότερα από 11 εκατ. καθώς αυτό δείχνει ότι είναι νεαρής ηλικίας και δεν έχουν προλάβει να αναπαραχθούν ακόμα).

Εάν πρόκειται για εγχώρια προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας, το Fish Guide του WWF προτείνει τα προϊόντα βιολογικής ιχθυοκαλλιέργειας.

Σχετικά με τα εισαγόμενα ψαρικά, στο Fish Guide χρησιμοποιείται ένας απλός χρωματικός κώδικας βάσει των επιπτώσεων που έχει η αλιεία τόσο σε έναν πληθυσμό ψαριών, όσο και στο θαλάσσιο περιβάλλον, εξετάζοντας παράλληλα εάν είναι πιστοποιημένα και εάν, βάσει αυτής της πιστοποίησης, μπορούν να καταναλωθούν χωρίς δεύτερη σκέψη από το κοινό.

(π.χ. Μπλε: Προϊόντα πιστοποιημένα κατά MSC, ASC ή βιολογικής ιχθυοκαλλιέργειας, Πράσινο: Κατανάλωσε άφοβα, Κίτρινο: Κατανάλωσε με προσοχή, Κόκκινο: Δεν πρέπει να το καταναλώσεις)

 

Τα ψαρικά έχουν εποχικότητα σαν τα λαχανικά και γιατί δεν πρέπει να καταναλώνω γόνο;

Κι όμως! Τα ψαρικά έχουν και αυτά την εποχή τους σαν τα λαχανικά. Δεν μπορούμε να καταναλώνουμε ψαρικά την περίοδο αναπαραγωγής τους γιατί έτσι δεν αφήνουμε τους πληθυσμούς να αναπληρωθούν, με αποτέλεσμα οι θάλασσές μας να αδειάζουν. Επίσης, δεν πρέπει να τρώμε γόνους, δηλαδή νεαρά ψαράκια που δεν έχουν προλάβει να αναπαραχθούν. Αφήνουμε τα ψάρια να γεννήσουν και να αφήσουν απογόνους!

Βρείτε στο Fish Guide όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τα ελάχιστα επιτρεπόμενα μεγέθη και την επιτρεπόμενη περίοδο κατανάλωσης των ψριών.

Πρέπει να διαλέγω εγχώρια ή εισαγόμενα ψαρικα;

Η καλύτερη επιλογή πάντα είναι εγχώρια ψαρικά που αλιεύθηκαν με βιώσιμο τρόπο. Τα ντόπια ψαρικά ενισχύουν την τοπική οικονομία και δεν διανύουν μεγάλη απόσταση μέχρι το πιάτο μας.

Η Ευρώπη είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ψαρικών παγκοσμίως και το μεγαλύτερο μέρος των εισαγωγών της προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Σύμφωνα με τον FAO, το 61% όλων των εξαγωγών ψαρικών προέρχεται από τις αναπτυσσόμενες χώρες. Αγοράζοντας εισαγόμενα ψαρικά από βιώσιμες πηγές οι καταναλωτές ενισχύουν τις παράκτιες κοινότητες στις αναπτυσσόμενες χώρες, προστατεύοντας παράλληλα τους πληθυσμούς ψαριών και το φυσικό τους περιβάλλον. Η ευημερία, το εισόδημα και η διατροφική ασφάλεια των ψαράδων εξαρτώνται από την βιώσιμη αλιεία και υδατοκαλλιέργεια.

Τι μας δείχνει το σήμα της ΕΕ για τα βιολογικά προϊόντα;

Η παραγωγή βιολογικών προϊόντων στην ΕΕ διέπεται από αυστηρή νομοθεσία, η οποία πρέπει να τηρείται σε όλα τα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας, της επεξεργασίας και του εμπορίου. Βάσει των ευρωπαϊκών κανονισμών, στη βιολογική υδατοκαλλιέργεια πρέπει να χρησιμοποιούνται βιολογικές πρωτεϊνούχες καλλιέργειες και πρώτες ύλες από βιώσιμα ψαρικά για την εκτροφή σαρκοβόρων ψαριών. Επίσης, πρέπει να χρησιμοποιούνται βιολογικοί γεννήτορες, ενώ απαγορεύονται οι ορμόνες και τα παράγωγά τους. Η συμμόρφωση με τους παραπάνω κανόνες είναι υποχρεωτική και παρακολουθείται συστηματικά. Οι ετικέτες βιολογικών προϊόντων πρέπει να αναγράφουν το όνομα της εταιρείας παραγωγής, επεξεργασίας και διανομής, καθώς επίσης και την επωνυμία ή τον κωδικό αριθμό της Εθνικής Αρχής Πιστοποίησης.

Πέρα από το σήμα της ΕΕ για τα βιολογικά προϊόντα, υπάρχουν και άλλα σήματα που ξεπερνούν τα αυστηρά πρότυπα της ΕΕ για την βιολογική εκτροφή και καλλιέργεια. Δες τις συμβουλές του WWF για τα βιολογικά προϊόντα!

.

EU organic logo

Τι είναι η πιστοποίηση «MSC»;
Το σήμα του Marine Stewardship Council στα ψαρικά δείχνει ότι το προϊόν προέρχεται από πιστοποιημένους αλιευτικούς στόλους που τηρούν τις αρχές:

 

 

 

•Βιώσιμοι πληθυσμοί ψαριών: η αλιεία πρέπει να διεξάγεται με τέτοιο τρόπο που να διασφαλίζει ότι ως δραστηριότητα θα μπορεί να συνεχιστεί στο μέλλον, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο οποιαδήποτε στιγμή την ευημερία των πληθυσμών ψαριών.
•Ελαχιστοποίηση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων: η αλιεία πρέπει να διατηρεί τη δομή, την παραγωγικότητα και την βιοποικιλότητα των οικοσυστημάτων.
•Αποτελεσματική διαχείριση: οι αλιευτικοί στόλοι πρέπει να συμμορφώνονται με τη νομοθεσία και να μπορούν να ανταποκριθούν στις μεταβαλλόμενες συνθήκες.

Μάθετε περισσότερα για το πρότυπο MSC :www.msc.org

Τι είναι η πιστοποίηση «ASC»

Επιλέγοντας προϊόντα πιστοποιημένα κατά το πρότυπο ASC σημαίνει ότι αγοράζουμε ψαρικά υπεύθυνης υδατοκαλλιέργειας. Το Aquaculture Stewardship Council είναι ένας διεθνής οργανισμός που πιστοποιεί την υπεύθυνη εκτροφή ψαρικών. Σήμερα υπάρχουν 8 κριτήρια για την υπεύθυνη εκτροφή ψαρικών, τα οποία καλύπτουν 12 είδη: την τιλάπια, το παγκάσιους, τον σολομό, την πέστροφα, τις γαρίδες, τα δίθυρα μαλάκια (μύδια, αχιβάδες, στρείδια, χτένια), το αυτί της θάλασσας και το μαγιάτικο. Τα κριτήρια αυτά ορίστηκαν μετά από συζητήσεις εκπροσώπων από διάφορους κλάδους και συγκεκριμένα από τη βιομηχανία της υδατοκαλλιέργειας, του λιανικού εμπορίου, της βιομηχανίας τροφίμων, των ΜΚΟ, της κυβέρνησης και της επιστημονικής κοινότητας.

Πρωταρχικός ρόλος του προτύπου ASC είναι να διαχειριστεί τα παγκόσμια πρότυπα για την υδατοκαλλιέργεια και να μεταμορφώσει την υδατοκαλλιέργεια ώστε να είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά υπεύθυνη.

Μάθε εδώ περισσότερα για το πρότυπο

Τι είναι η υδατοκαλλιέργεια;

Πάνω από τα μισά από τα ψαρικά που καταναλώνουμε προέρχονται από υδατοκαλλιέργεια, η οποία σήμερα αποτελεί την ταχύτερα αναπτυσσόμενη βιομηχανία τροφής παγκοσμίως. Η ανάπτυξη αυτή όμως σε πολλές περιπτώσεις συνοδεύεται από αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνία και το περιβάλλον. Όταν πάντως η υδατοκαλλιέργεια διεξάγεται με υπεύθυνο τρόπο, οι επιπτώσεις της στα θαλάσσια οικοσυστήματα μειώνονται σημαντικά, ενώ επωφελούνται οι τοπικές κοινότητες.

Τι να επιλέξω; Ψάρια υδατοκαλλιέργειας ή άγρια ψάρια;

Αυτή η ερώτηση δεν μπορεί να απαντηθεί απλά με ένα «ναι» ή ένα «όχι». Σίγουρα τα άγρια ψάρια θεωρούνται υγιεινά καθώς προέρχονται απευθείας από το φυσικό περιβάλλον, όμως είναι αμφίβολο αν οι θάλασσές μας θα είναι σε θέση να καλύψουν τη ζήτηση ενός ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού που το 2050 αναμένεται να φτάσει τα 9 δισεκατομμύρια. Οι πληθυσμοί ψαριών υπεραλιεύονται εδώ και δεκαετίες και οι θάλασσές μας έχουν ήδη αρχίσει να αδειάζουν. Σύμφωνα με τις προβλέψεις λοιπόν ο κλάδος της υδατοκαλλιέργειας τα επόμενα 15 χρόνια θα συνεχίσει να αναπτύσσεται, έτσι ώστε να καλύψει την αυξανόμενη ζήτηση. Η υδατοκαλλιέργεια θα μπορούσε να μειώσει τις πιέσεις στους πληθυσμούς ψαριών, ωφελώντας τους λαούς των αναπτυσσόμενων χωρών. Για να γίνει αυτό φυσικά χρειάζονται επενδύσεις, τεχνολογική ανάπτυξη και ισχυρή νομοθεσία.

Το ψάρι είναι το νούμερο ένα εμπορεύσιμο αγαθό παγκοσμίως. Ας διασφαλίσουμε ότι το ψάρι που τρώμε, είτε άγριο είτε ιχθυοκαλλιέργειας, προέρχεται από βιώσιμες και υπεύθυνες πρακτικές.

Τι είναι η υπεραλίευση;

Υπεραλίευση είναι η αλιεία περισσότερων ψαριών από αυτά που μπορούν να «αντικατασταθούν» μέσω της φυσικής αναπαραγωγής. Το να αλιεύουμε όσα περισσότερα ψάρια μπορούμε μπορεί να φαίνεται επικερδές όμως οι συνέπειες είναι τρομακτικές…

Η υπεραλίευση δεν επηρεάζει μόνο την ισορροπία της ζωής στους ωκεανούς, αλλά και την κοινωνική και οικονομική ευημερία των παράκτιων κοινοτήτων που εξαρτώνται από την αλιεία για τροφή και εισόδημα. Η ανεξέλεγκτη αλιεία, με μη βιώσιμες πρακτικές, τα τελευταία 50 χρόνια έχει ωθήσει πολλούς πληθυσμούς ψαριών στα όρια της κατάρρευσης. Σήμερα όμως όλο και περισσότεροι ψαράδες αναγνωρίζουν ότι πρέπει να προστατέψουν τους πληθυσμούς ψαριών και το θαλάσσιο περιβάλλον. Το WWF συνεργάζεται στενά με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη για να βελτιώσει την διαχείριση της αλιείας παγκοσμίως, στηρίζοντας τις βιώσιμες πρακτικές που διατηρούν τα οικοσυστήματα, τα εισοδήματα και την διατροφική ασφάλεια.

Γιατί είναι σημαντικό να καταναλώνουμε ψαρικά με υπεύθυνο τρόπο;

Μέρα με τη μέρα η ζήτηση για ψαρικά αυξάνεται, με την κατακεφαλήν κατανάλωση να φτάνει πλέον παγκοσμίως τα 20 κιλά. Διπλάσιοι αλιευτικοί στόλοι από όσους η θάλασσα μπορεί να αντέξει πασχίζουν να καλύψουν τη ζήτηση, συχνά αλιεύοντας παράνομα ή και μικρά ψάρια που δεν έχουν προλάβει να αναπαραχθούν ούτε μία φορά! Την ίδια ώρα το 90% των ιχθυαποθεμάτων παγκοσμίως απειλείται από την υπεραλίευση. Στη Μεσόγειο μάλιστα το ποσοστό είναι ακόμα υψηλότερο αφού από την υπεραλίευση απειλείται το 93% των αξιολογημένων αποθεμάτων.  Υπεραλίευση εξαφανίζει τα ψάρια από τις θάλασσές μας, αδειάζει τις τσέπες των ψαράδων, ενώ απειλεί πάνω από 800 εκατ. ανθρώπους παγκοσμίως που εξαρτώνται από την αλιεία για να επιβιώσουν.

Καταναλώνοντας ψαρικά υπεύθυνα και ακολουθώντας τις ψαροσυμβουλές του WWF (πχ δεν τρώμε γόνο ή ψάρια την εποχή που αναπαράγονται, δεν τρώμε απαγορευμένα και απειλούμενα είδη) προστατεύουμε τις θάλασσές μας και διασφαλίζουμε ότι τα παιδιά μας δεν θα βλέπουν τα ψάρια μόνο σε φωτογραφίες!

 

Τι είναι η παρεμπίπτουσα αλιεία;

Όπου υπάρχει αλιεία υπάρχουν και παρεμπίπτοντα αλιεύματα, δηλαδή ψάρια που δεν έχουν εμπορική αξία και απορρίπτονται πίσω στις θάλασσες, πολύ συχνά νεκρά ή μισοπεθαμένα. Η παρεμπίπτουσα αλιεία είναι αποτέλεσμα μη επιλεκτικών μεθόδων αλιείας που καλύπτουν ευρείες περιοχές και πιάνουν πολλά άλλα ψάρια εκτός από το είδος που στοχεύουν. Περίπου το 40% των παγκόσμιων αλιευμάτων είναι παρεμπίπτοντα αλιεύματα.

Γιατί δεν χρησιμοποιούμε όλα τα ψάρια που ψαρεύουμε;

Η βιώσιμη αλιεία εξαρτάται από την σωστή διαχείριση, δηλαδή την θέσπιση ανώτατων ορίων ή αλιευτικής προσπάθειας για την αλιεία ενός είδους και την αποφυγή παρεμπιπτόντων αλιευμάτων ή την αλιεία υπομεγεθών (πολύ νεαρών ψαριών). Το να τρώμε οτιδήποτε αλιεύεται σημαίνει ότι καταναλώνουμε τυχαία διάφορα είδη ψαριών, ανεξαρτήτως αν ο πληθυσμός τους έχει συρρικνωθεί και κινδυνεύει. Επιπλέον, με το να τρώμε υπομεγέθη ψάρια θα χειροτερεύαμε πολύ περισσότερο την κατάσταση, καθώς όλο και λιγότερα ψάρια θα είχαν την ευκαιρία να αναπαραχθούν. Μόνο με τη αυστηρή θέσπιση και εφαρμογή της νομοθεσίας μπορούμε να διαχειριστούμε υπεύθυνα τα ιχθυοαποθέματα διασφαλίζοντας ότι οι πληθυσμοί ψαριών δεν θα καταρρεύσουν.

Τι είναι η παράνομη αλιεία;

Η παράνομη, λαθραία και άναρχη αλιεία (ΠΛΑ) είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα που συμβάλλει στην υπεραλίευση και δημιουργεί αθέμιτο ανταγωνισμό. Κάθε χρόνο, το 30% των αλιευμάτων προέρχεται από δραστηριότητες παράνομης αλιείας. Το ποσοστό αυτό δυστυχώς αφορά και είδη που οι πληθυσμοί τους κινδυνεύουν σοβαρά από την υπεραλίευση. Εκτός αυτού, η παράνομη αλιεία απειλεί το εισόδημα των ανθρώπων που εξαρτώνται από τις υγιείς θάλασσες για να επιβιώσουν. Στην καταπολέμηση του φαινομένου βοηθά η ευρωπαϊκή οδηγία για την υποχρεωτική σήμανση, ενώ ως προληπτικά μέτρα σημαντικό ρόλο παίζουν η συστηματική παρακολούθηση και η επιτήρηση από τις αρμόδιες Αρχές.

Τι κάνω αν εντοπίσω γόνο;

Σε ό,τι αφορά τα ψαρικά, οι επιχειρήσεις εμπορίας προϊόντων αλιείας υποχρεούνται να τηρούν το νομικό πλαίσιο σχετικά με το ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος ή βάρος των ψαριών. Αυτό σημαίνει ότι αν ένα εστιατόριο σερβίρει γόνο (νεαρό ψάρι που δεν έχει προλάβει να αναπαραχθεί και δεν έχει το προβλεπόμενο ελάχιστο επιτρεπόμενο μέγεθος), αυτό έχει καταλήξει στο πιάτο του καταναλωτή παράνομα.

Στην περίπτωση που εντοπίσετε τέτοιου είδους παράβαση, μπορείτε να απευθυνθείτε στις αρμόδιες αρχές επιθεώρησης και ελέγχου οι οποίες είναι:

Για τις επιχειρήσεις λιανικής:

  1. η Διεύθυνση Ελέγχου Αλιευτικών Δραστηριοτήτων και Προϊόντων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Στοιχεία επικοινωνίας μπορείτε να βρείτε εδώ.
  2. Και οι περιφερειακές Υπηρεσίες Αλιείας του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, κατάλογο των οποίων θα βρείτε εδώ.

Για τα λιμάνια και τις ιχθυόσκαλες:

  1. οι κατά τόπους Λιμενικές Αρχές στους χώρους αρμοδιότητάς τους (ζώνη λιμένα) κατάλογο των οποίων θα βρείτε εδώ.

 

Ενημέρωση των αρμόδιων αρχών

Σε περίπτωση που εντοπίσετε κάποια παράβαση, θα πρέπει να ενημερώσετε τις αρχές ελέγχου του τομέα αλιείας, οι οποίες είναι αρμόδιες για τον έλεγχο των παραβάσεων,  αναφέροντας ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση προσέφερε προς πώληση το συγκεκριμένο είδος ψαριού (με αναφορά της εμπορικής του ονομασίας, βλ. εδώ σχετικά) με μέγεθος μικρότερο από το συνιστώμενο.

Επισημαίνεται πως η καταγγελία θα πρέπει να είναι τεκμηριωμένη, δηλαδή να περιλαμβάνει τη φωτογραφία, την ημερομηνία λήψης και τις μετρήσεις του αλιεύματος. Επισημαίνεται ότι οι υπηρεσίες επεξεργάζονται μόνο επώνυμες αναφορές/καταγγελίες.